Μέχρι την ψήφιση του νέου νόμου για την Αναδιοργάνωση του Συστήματος Αιμοδοσίας (3402/17-10-2005) η οργάνωση της Αιμοδοσίας (Ν.1820/17-11-1988) περιελάμβανε την Κεντρική Υπηρεσία (Διεύθυνση Αιμοδοσίας) στο Υπουργείο Υγείας και τις Περιφερειακές Υπηρεσίας (Κέντρα και Σταθμούς Α και Β τάξεως) που εδράζονται στα νοσοκομεία της χώρας. Βάση αυτού του οργανωτικού σχήματος στην χώρα μας προβλεπόταν η ύπαρξη 14 Περιφερειακών Κέντρων, 14 Σταθμοί Α τάξεως με δυνατότητα συλλογής και ελέγχου του αίματος και 65 Σταθμοί Β τάξεως με ή χωρίς δικαίωμα αιμοληψιών και ελέγχων του αίματος.

Ο νέος νόμος 3402/17-10-2005 για την Αναδιοργάνωση του Συστήματος Αιμοδοσίας ήρθε, αξιοποιώντας τη διεθνή εμπειρία να αλλάξει αυτή την οργανωτική δομή προβλέποντας, όπως όριζε και η Ευρωπαϊκή οδηγία 2002/98/ΕΚ, την οποία ουσιαστικά ενσωμάτωσε, την δημιουργία:

• Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας ως την αρμόδια αρχή για τον συντονισμό, έλεγχο, αδειοδότηση και εποπτεία των επιμέρους υπηρεσιών της Αιμοδοσίας, με κύρια αποστολή τον συντονισμό της εξεύρεσης και συλλογής αίματος, τον έλεγχο της αποθεματοποίησης και κατεργασίας του καθώς και τον έλεγχο της διακίνησης.
• Κέντρων αίματος ως εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες Αιμοδοσίας με κύριες αρμοδιότητες την διενέργεια Αιμοληψιών, την επεξεργασία/έλεγχο, την διακίνηση των μονάδων αίματος.
• Νοσοκομειακών Υπηρεσιών Αιμοδοσίας ως Νοσοκομειακές Μονάδες που συνεργάζονται με τα Κέντρα αλλά έχουν σαν κύρια αρμοδιότητα τους την πραγματοποίηση αιμοληψιών, τη συντήρηση στις υποδομές τους αίματος και Παραγώγων και την διενέργεια όλων εκείνων των εξετάσεων προκειμένου να εξασφαλίζεται η ασφαλής και σωστή μετάγγιση του αίματος και των Παραγώγων αυτού στον ασθενή.

(από το αρχείο του Ηλ.Πολίτη)

Εν Αθήναις, τη Ιανουαρίου 1962

Προς Τον Εξοχώτατον κ. Υφυπουργόν
Μέσω Γενικής Δ/νσεως Υγιεινής

«…Ήδη η Εθνική Υπηρεσία Αιμοδοσίας ελέγχει κατά το πλείστον την αιμοδοσίαν ανά την χώραν. Κατόπιν τούτου επεβάλλετο η λήψις των αναγκαιούντων μέτρων δια την εξυγίανσιν της Αιμοδοσίας και την εφαρμογήν των κειμένων νόμων και διατάξεων. Προς τούτο, κατόπιν αποφάσεως του κ. Υπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας, συνεστήθη Επιτροπή Ελέγχου, ήτις επεθεώρησε προ μηνός τας λεγόμενας ιδιωτικάς «Τράπεζας Αίματος». Εκ της γενομένης επιθεωρήσεως απεκαλύφθη η εγκληματική ασυνειδησία των διευθυνόντων τας επιχειρήσεις ταύτας και επεσημάνθη ο κίνδυνος δια την δημόσιαν υγείαν εκ της λειτουργίας αυτών. Πρόσωπα αναρμόδια, χώροι ανεπαρκείς, ακατάλληλοι και ακάθαρτοι, παντελής έλλειψις τεχνικού και επιστημονικού εξοπλισμού, συστηματική εκμετάλλευσις Αιμοδοτών και ασθενών, παράλειψης στοιχειωδών ιατρικών εξετάσεων, επιβάλλουν άνευ χρονοτριβής την διακοπήν της επικινδύνου δια την δημόσιαν υγείαν δραστηριότητος των παρανόμως λειτουργουσών κερδοσκοπικών τούτων επιχειρήσεων…»

Μέσα σε αυτήν την δύσκολη εποχή για την επικράτηση του θεσμού της Εθελοντικής Αιμοδοσίας, και για την κατάργηση της εμπορίας αίματος, γίνεται μια επίμονη προσπάθεια να θεσπισθούν πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας για το ανθρώπινο αίμα και τα συστατικά του, ρίχνοντας ιδιαίτερο βάρος στην αναγκαιότητα ενός κεντρικού οργάνου (αρμόδια αρχή).

Ιδρύεται το «Κέντρο Αιμοδοσίας και Παρασκευής ξηρού Πλάσματος» με το Β. Διάταγμα: Υπ΄αριθμόν 129/ΦΕΚ Α23

«Το έργον του Κέντρου Αιμοδοσίας και Παρασκευής Παραγώγων Αίματος».

Το Κέντρον Αιμοδοσίας και Παρασκευής Παραγώγων αίματος (Γενικόν Νοσοκομείον Πειραιώς), πάρα τας σημερινάς λίαν δυσμενείς συνθήκας λειτουργίας του, ως εκ της ελλείψεως χώρων, προσωπικού, και μέσων, επραγματοποίησε κατά το διάστημα των πέντε τελευταίων ετών 42.050 αιμοληψίας, επεξειργάσθη και (ή) διεχειρίσθη 95.200 φιάλας αίματος και παρασκεύασε 36.640 φιάλας ξηρού πλάσματος, 3.053 φιάλας ινωδογόνου και αντιαιμορροφιλικού παράγοντος και 15.473 φιαλίδια ορών καθορισμού ομάδων αίματος. Επίσης παρασκεύασε 400.000 φιάλας συλλογής αίματος μετά αντιπηκτικού διαλύματος. Αί μνημονευθείσαι εργασίαι αποτελούν μέρος μόνον της δραστηριότητος του Κέντρου τούτου από του έτους 1958, κατόπιν κοινής αποφάσεως των Υπουργών Κοινωνικής Πρόνοιας και Εθνικής Αμύνης (Αριθμ.745/13-11-1958), ήρχισεν η υπό Κρατικών Κινητών Συνεργείων συστηματική τετράκις του έτους οργάνωσις ομαδικών λήψεων αίματος είς τα Κέντρα Εκπαιδεύσεως Νεοσυλλέκτων. Το μέτρον τούτο έσχε μεγάλην επιτυχίαν. Η προσφορά αίματος υπο των στρατευμένων νέων αποβαίνει πολλαπλώς ωφέλιμος. Δια νεωτέρας αποφάσεως (αριθμ.πρωτ.Γ6/14840/324/22-8-1968), ολόκληρος η ποσότης του συλλεγομένου αίματος εκ των Ενόπλων Δυνάμεων παραδίδεται εις το Κέντρον Αιμοδοσίας και Παρασκευής Παραγώγων Αίματος προς Πλασματοποίησιν.

Κατά το έτος 1971, καθιερώθη είς το Κέντρον Αιμοδοσίας και Παρασκευής Παραγώγων αίματος η συστηματική αναζήτησις του «αυστραλιανού αντιγόνου» ή αντιγόνου της ηπατίτιδος, επι όλων γενικώς των εισαγομένων δειγμάτων αίματος, ήτοι των δοτών των προερχομένων εκ των Ενόπλων Δυνάμεων, των Εθελοντών Αιμοδοτών του Κέντρου, ασθενών, προσωπικού κ.α. Η αναζήτησις του αντιγόνου της ηπατίτιδος γίνεται άμα τη αφίξει του αίματος είς το κέντρον δια του τρόπου τούτου επιτυγχάνεται η άμεσος απομάκρυνσις και αχρήστευσις των μολυσματικών φιαλών αίματος με αποτέλεσμα την παρασκευής και διάθεσιν ξηρού πλάσματος, παραγώγων αίματος ως και ερυθρών αιμοσφαιρίων, απηλλαγμένων του αντιγόνου της ηπατίτιδος εις μεγάλον ποσοστόν. Καταβάλλονται προσπάθειαι δια την παρασκευήν τυποποιημένου ορού, διά την ανίχνευσιν του αυστραλιανού αντιγόνου είς ικανάς ποσότητας, είς τρόπον ώστε να επιτυγχάνονται ομοιόμορφα και σταθερά αποτελέσματα. Δια του τρόπου τούτου, αποφεύγεται η εξάρτησις εκ του εξωτερικού δια την προμήθειαν του λίαν δαπανηρού τούτου αντιδραστηρίου.

Μεταξύ των αμέσως προσεχών στόχων του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών εις τον τομέα της Αιμοδοσίας, πρωτεύουσαν κατέχει θέσιν το σχέδιον ανεγέρσεως κτιρίου δια την εγκατάστασιν του Κρατικού Κέντρου Αιμοδοσίας και Παρασκευής Παραγώγων Αίματος. Το σχέδιον τούτο, από ετών συζητούμενον, εισέρχεται ήδη οριστικώς είς την φάσιν της πραγματοποιήσεως. Η εκπόνησις του κτιριολογικού προγράμματος, ανατεθείσα εις τον Διευθυντήν του Κέντρου Αιμοδοσίας Πειραιώς, λόγω μακροχρονίου απασχολήσεως αυτού με το θέμα, αποπερατούται κατ΄αυτάς και θέλει υποβληθή προς έγκρισιν. Σημειούται ενταύθα ότι έχει εγκριθεί συνολικόν ποσόν δύο εκατομμυρίων δραχμών δια την αμοιβήν των αρχιτεκτονικών και μηχανολογικών μελετών, εξ ών έν εκατομμύριον δια το έτος 1972. Δια των νέων τούτων εγκαταστάσεων θα καταστή δυνατή τελικώς η παρασκευή εν Ελλάδι των προϊόντων διαχωρισμού του πλάσματος (FRACTIONATION), ήτοι λευκωματίνης, γ-σφαιρίνης, διαλυμάτων πρωτεϊνών κ.α. και θα γεφυρωθή η καθυστέρησις είκοσι περίπου ετών, την οποία εμφανίζει η χώρα εις τον τομέαν τούτον της δημόσιας υγείας έναντι όλων των Ευρωπαϊκών χωρών.

«ΚΤΙΡΙΟΛΟΓΙΚΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΓΕΡΣΙΝ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ»

Υπο Ηλία Πολίτη, Ιατρού Αθήνα 1972

Ο σχεδιασμός κτιριακού συγκροτήματος δια την στέγασιν του Κρατικού Κέντρου Αιμοδοσίας και παρασκευής παραγώγων αίματος, ήτοι του επιστημονικού, τεχνικού και διοικητικού κέντρου της οργανώσεως Αιμοδοσίας της χώρας δεν αποτελεί απλούν εγχείρημα. Η απόφασις άλλωστε περι ανεγέρσεως κτιριακού συγκροτήματος δια την στέγασιν του Κρατικού Κέντρου Αιμοδοσίας και παρασκευής παραγώγων αίματος δεν δύναται να νοηθή ειμή εν τω πλαισίω γενικωτέρας προσπαθείας αναδιοργανώσεως και αναπτύξεως της κρατικής οργανώσεως Αιμοδοσίας, εφ΄όσον μόνον υπο την προυπόθεσιν ταύτην θα καταστή δυνατόν να εξευρεθούν αι αναγκαία ποσότητες αίματος -της πρώτης ύλης- προς αποδοτικήν λειτουργίαν της κυριωτέρας μονάδος του Κέντρου δηλ. του τμήματος παρασκευής παραγώγων αίματος. Σοβαρόν επομένως μέλημα κατά την σχεδίασιν του έργου θα πρέπει να αποτελέση η πρόβλεψις, ώστε να υφίστανται ευρείαι δυνατότητες τροποποιήσεως των διατάξεων ως και επεκτάσεως, αναλόγως των τεχνικών εξελίξεων και των μελλοντικών αναγκών.

Σκοποί του κέντρου:

• Ο συντονισμός της λειτουργίας όλων των Υπηρεσιών Αιμοδοσίας της χώρας.
• Η κάλυψις των εις θεραπευτικά προϊόντα του αίματος αναγκών της χώρας.
• Η εξασφάλισις αποθεμάτων θεραπευτικών προϊόντων του αίματος δια τας ανάγκας των ενόπλων δυνάμεων και των πολιτικών υπηρεσιών.
• Η εξεύρεσις, εκ του πληθυσμού και των ενόπλων δυνάμεων, του απαιτούμενου δια τας δραστηριότητας το Κέντρου αίματος και η διάθεσις τούτου -μετα την αφαίρεσιν του πλάσματος- είς τα Κέντρα και τους Σταθμούς Αιμοδοσίας.
• Η παρασκευή των αναγκαιούντων δια την Αιμοδοσίαν υλικού, Παρεντερικών Διαλυμάτων, Αντιδραστηρίων κ.λ.
• Η εκτέλεσις εξειδικευμένων εργαστηριακών εξετάσεων εις τα πεδία της ανοσοαιματολογίας και της χημείας των πρωτεϊνών του αίματος, και η εφαρμογή προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής δια της δινέργειας μαζικών εξετάσεων επι μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού.
• Η εκπαίδευσις επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού εις τα της Αιμοδοσίας.
• Η διεξαγωγή προγραμματισμένης ερεύνης και η πειραματική ανάπτυξις μεθόδων και διαδικασιών επι θεμάτων ενδιαφερόντων την Αιμοδοσίαν.

Τον Δεκέμβριο του 2005 με τον Νόμο για την Αναδιοργάνωση των Υπηρεσιών Αιμοδοσίας (Ν.3402) το Εθνικό Κέντρο Παρασκευής Παραγώγων Αίματος που λειτουργούσε ως αποκεντρωμένη Οργανική Μονάδα στο Γ.Ν. Νίκαιας γίνεται υπηρεσία του νεοσύστατου Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας και οι οργανικές του θέσεις στην ουσία αποτελούν τις πρώτες θέσεις του νέου Νομικού Προσώπου. Ο νέος Οργανισμός του Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α) είναι υπο σύσταση. Το Κέντρο Κλασματοποίησης Πλάσματος έχει ολοκληρωθεί από ετών και εκκρεμεί η οριστική του παραλαβή. Σήμερα όμως τα δεδομένα στον τομέα της Κλασματοποίησης του Πλάσματος έχουν αλλάξει ριζικά, για αυτόν τον λόγο θα χρειασθεί να κληθούν ειδικοί εμπειρογνώμονες οι οποίοι θα εξετάσουν τις υπάρχουσες υποδομές και θα εισηγηθούν τα αναγκαία μέτρα ώστε στη συνέχεια να εκπονηθεί νέο επιχειρησιακό σχέδιο, με βασική και ουσιαστική προϋπόθεση ότι εν τω μεταξύ θα έχουν προχωρήσει όλες εκείνες οι οργανωτικές αλλαγές που θα καθιστούν το πλάσμα (ως πρώτη ύλη) επαρκές και ασφαλές για την τελική του επεξεργασία σε φαρμακευτικά προϊόντα. Έτσι οι αρχικές εκτιμήσεις του Ηλ. Πολίτη (του εμπνευστή και οραματιστή αυτού του έργου) για την αναγκαιότητα συντονισμού όλου του έργου της Αιμοδοσίας παραμένουν ακόμα επίκαιρες.